Ngành Công nghiệp Bán dẫn là gì?
Trong vài thập kỷ qua, chip và chất bán dẫn đã vươn lên trở thành một ngành công nghiệp lớn mạnh. Chip bán dẫn chính là “trái tim” và “bộ não” của hầu hết các thiết bị điện tử mà bạn sử dụng hằng ngày. Hãy nghĩ đến những vật dụng quen thuộc xung quanh bạn: smartphone, laptop, máy giặt, máy chơi game, bóng đèn LED, lò vi sóng, máy ảnh kỹ thuật số, tủ lạnh… tất cả đều vận hành nhờ có chip bán dẫn.
Mọi thiết bị này đều dựa vào các thành phần bán dẫn như mạch tích hợp (ICs), diode, và transistor để hoạt động trơn tru. Vì máy tính và nhiều hệ thống công nghiệp khác phụ thuộc vào ngành bán dẫn, nên nó được xem là nền tảng cốt lõi của toàn bộ lĩnh vực công nghệ.
Hiện có rất nhiều doanh nghiệp chuyên về thiết kế, sản xuất, tiếp thị và kinh doanh chip bán dẫn, cung cấp giải pháp số cho vô số lĩnh vực: từ họp trực tuyến đến mua sắm online, từ cảm biến đến xe tự hành. Theo báo cáo tháng 5/2023 của Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn, doanh số bán dẫn toàn cầu đã đạt mức 574 tỷ USD trong năm 2022.
Ngành bán dẫn vẫn đang tiếp tục mở rộng cùng với sự bùng nổ của các thị trường và công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), tự động hóa quy trình bằng robot (RPA) và kết nối 5G. Chính vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi ngành này ngày càng thu hút nhiều chuyên gia từ các lĩnh vực công nghệ khác nhau.
Chip bán dẫn là nền tảng của toàn bộ ngành công nghệ điện tử và máy tính. Hầu như mọi thiết bị chạy bằng pin hoặc cắm điện đều cần ít nhất một, thậm chí là nhiều chip bán dẫn để hoạt động. Khi nhu cầu toàn cầu đối với chip và mạch tích hợp ngày càng tăng, chuyên môn về bán dẫn và vi điện tử sẽ trở thành lợi thế nghề nghiệp ngày càng quan trọng.
Theo Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn (Semiconductor Industry Association), ngành này dự kiến sẽ tạo thêm khoảng 70.000 việc làm trực tiếp mới vào năm 2026, đồng thời nhận được nguồn vốn đầu tư liên bang ngày càng lớn.
Trong lĩnh vực bán dẫn, bằng thạc sĩ mang lại giá trị đặc biệt, bởi nền tảng kiến thức chuyên sâu và kỹ năng kỹ thuật sẽ giúp kỹ sư dễ dàng thăng tiến sự nghiệp. Thực tế, có tới 36% chuyên gia trong ngành bán dẫn sở hữu bằng cấp sau đại học, so với mức trung bình chỉ 14% ở các ngành khác.
Sinh viên tốt nghiệp có nhiều lựa chọn đa dạng trong con đường sự nghiệp, với các vai trò khác nhau phù hợp từng thế mạnh và chuyên môn. Ngành công nghiệp bán dẫn mang đến nhiều vị trí, mỗi vị trí lại tập trung vào những kỹ năng và định hướng kỹ thuật riêng.
Sự nghiệp trong ngành công nghiệp bán dẫn
Trong vài thập kỷ qua, chúng ta đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của ngành chip và bán dẫn, đưa nó trở thành một trong những ngành công nghiệp trọng yếu. Chip bán dẫn chính là “trái tim” và “bộ não” của hầu hết các thiết bị điện tử mà bạn sử dụng hằng ngày. Hãy thử nghĩ đến những thiết bị quen thuộc xung quanh bạn: smartphone, laptop, máy giặt, máy chơi game, bóng đèn LED, lò vi sóng, máy ảnh kỹ thuật số, tủ lạnh… tất cả đều vận hành nhờ có chip bán dẫn.
Trong vài năm gần đây, câu chuyện về tình trạng thiếu hụt chip toàn cầu đã liên tục xuất hiện trên các trang tin lớn. Tất cả đều bắt nguồn từ mạch tích hợp (ICs) – thành phần cốt lõi của thế giới số ngày nay.
Ngành công nghiệp bán dẫn hiện đang tăng tốc phục hồi sau đại dịch bằng cách khôi phục và củng cố chuỗi cung ứng. Khi đà phát triển được nối lại, lĩnh vực này mở ra vô vàn cơ hội hấp dẫn cho các kỹ sư đang tìm kiếm một sự nghiệp ý nghĩa và giàu tiềm năng.
Với nhu cầu khổng lồ và tầm quan trọng chiến lược, bán dẫn đã trở thành một trong những ngành nghề đầy hứa hẹn và thú vị để làm việc.
Xu hướng tuyển dụng hiện nay trong ngành Bán dẫn
Ngành công nghiệp bán dẫn hiện đang chứng kiến nhu cầu tăng trưởng mạnh mẽ ở nhiều lĩnh vực khác nhau như điện tử tiêu dùng, ô tô, công nghệ thông tin và trung tâm dữ liệu. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn này, các doanh nghiệp bán dẫn đang tìm kiếm những chuyên gia có kỹ năng vượt trội trong CNTT, kỹ thuật và công nghệ số.
Ngành bán dẫn hiện nay chủ yếu thu hút nhân lực từ các lĩnh vực:
- Dịch vụ CNTT (IT services)
- Phần mềm máy tính (Computer software)
- Sản xuất điện – điện tử (Electrical and Electronic manufacturing)
- Ô tô (Automotive)
- Viễn thông (Telecommunications )
- Điện tử tiêu dùng (Consumer Electronics)
- An ninh mạng (Cybersecurity)
- Tư vấn quản lý (Management Consulting)
- Internet
Như đã đề cập, bán dẫn chính là nền tảng cốt lõi của mọi ngành công nghệ. Đại dịch COVID-19 đã một lần nữa chứng minh điều này: nhiều ngành công nghiệp gần như tê liệt khi chuỗi cung ứng chip bị gián đoạn. Đồng thời, dịch bệnh cũng khiến chúng ta phụ thuộc nhiều hơn vào máy tính và smartphone – những thiết bị đều cần đến chip bán dẫn.
Việt Nam cũng đang dần hình thành hệ sinh thái bán dẫn riêng, với định hướng trở thành trung tâm thiết kế và sản xuất chip trong khu vực. Những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp công nghệ lớn như Intel, Samsung, Amkor, Qualcomm, Synopsys đã mở rộng hoạt động tại Việt Nam, chủ yếu ở mảng đóng gói, kiểm thử và R&D.
Song song đó, hàng loạt chương trình quốc gia và mạng lưới đổi mới sáng tạo bán dẫn đã được triển khai, tạo nền tảng cho sự phát triển của ngành. Hiện nay, Việt Nam đã có một số doanh nghiệp và startup tham gia vào thiết kế bán dẫn, đồng thời Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có ít nhất 100 doanh nghiệp thiết kế vi mạch, cùng với các nhà máy đóng gói, thử nghiệm và cả fab quy mô nhỏ.
Một số xu hướng nổi bật trong ngành bán dẫn hiện nay gồm:
- Phát triển chip AI thế hệ mới
- Tích hợp tính năng IoT vào các thiết bị phổ biến
- Tập trung vào việc thu nhỏ kích thước và tăng hiệu suất năng lượng cho sản phẩm số
- Mở rộng mạng 5G trên toàn cầu
- Nhu cầu nhân lực kỹ sư trong ngành bán dẫn
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Quyết định số 1018/QĐ-TTg ngày 21/9/2024 ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050. Đến 2040, nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đạt trên 100.000 kỹ sư, cử nhân.
Hiện nay, lĩnh vực này đang tập trung tuyển dụng các vị trí trong thiết kế, sản xuất và R&D. Điều này mở ra cơ hội cho đội ngũ kỹ sư đến từ nhiều chuyên ngành khác nhau, bao gồm kỹ thuật điện, phát triển phần cứng – phần mềm, và kỹ thuật viễn thông.
Cơ hội nghề nghiệp cho sinh viên tốt nghiệp ngành Bán dẫn
Kỹ sư Bán dẫn luôn đứng ở tuyến đầu của sự phát triển công nghệ. Họ chịu trách nhiệm thiết kế, phát triển các thiết bị và mạch bán dẫn, đồng thời kiểm tra, đánh giá hiệu năng của chúng, góp phần quan trọng vào thế hệ thiết bị điện tử tiếp theo.
Kỹ sư Quy trình (Process Engineer) đóng vai trò then chốt trong sản xuất bán dẫn. Họ làm việc trực tiếp với các nhà máy chế tạo để thiết kế và tối ưu quy trình sản xuất, đảm bảo thiết bị bán dẫn được chế tạo với chất lượng cao và chi phí hợp lý.
Kỹ sư Thiết bị (Device Engineer) tập trung vào thiết kế chi tiết, mô phỏng và đặc tính hóa các thiết bị bán dẫn. Công việc của họ hướng đến việc nâng cao hiệu suất, độ tin cậy và khả năng sản xuất của các linh kiện quan trọng như transistor, diode, cảm biến…
Kỹ sư Tích hợp (Integration Engineer) chịu trách nhiệm kết hợp nhiều thành phần bán dẫn vào các hệ thống hoặc nền tảng lớn hơn. Họ đảm bảo khả năng tương thích, tính năng vượt trội và hiệu năng tối ưu của các mạch tích hợp và hệ thống dựa trên bán dẫn.
Kỹ sư Sản phẩm (Product Engineer) đóng vai trò quan trọng trong việc đưa sản phẩm bán dẫn ra thị trường. Họ phối hợp với nhiều bộ phận khác nhau, tham gia vào quá trình thiết kế, thử nghiệm, đánh giá và tăng quy mô sản xuất để bảo đảm sản phẩm đạt chất lượng và đáp ứng nhu cầu khách hàng.
Kỹ sư Phân tích Lỗi (Failure Analysis Engineer) điều tra và chẩn đoán các lỗi trong thiết bị hoặc hệ thống bán dẫn. Bằng cách sử dụng nhiều kỹ thuật phân tích khác nhau, họ xác định nguyên nhân gốc rễ, đề xuất giải pháp khắc phục và liên tục cải thiện độ tin cậy của sản phẩm.
Kỹ sư Nghiên cứu & Phát triển (R&D Engineer) là những người tiên phong trong ngành bán dẫn. Họ tham gia các dự án nghiên cứu tiên tiến, khám phá vật liệu mới, quy trình mới và công nghệ mới để thúc đẩy sự phát triển của các thiết bị và phương pháp sản xuất mang tính đột phá.
Kỹ sư Ứng dụng (Application Engineer) đóng vai trò then chốt trong việc đưa công nghệ bán dẫn vào các ngành và sản phẩm cụ thể. Họ cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, giải quyết sự cố và đưa ra giải pháp tối ưu để đảm bảo công nghệ bán dẫn phù hợp với yêu cầu sử dụng thực tế.
Kỹ sư Chất lượng (Quality Engineer) chịu trách nhiệm duy trì các tiêu chuẩn cao nhất trong sản xuất bán dẫn. Thông qua việc triển khai quy trình kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt và phân tích thống kê, họ đảm bảo sản phẩm đạt chuẩn ngành và đáp ứng mong đợi của khách hàng.
Kỹ sư Kinh doanh Kỹ thuật (Technical Sales Engineer) là cầu nối giữa công nghệ và thương mại. Với kiến thức kỹ thuật sâu rộng, họ giới thiệu và bán sản phẩm hoặc giải pháp bán dẫn, đồng thời cung cấp tư vấn, trình diễn và hỗ trợ kỹ thuật để thuyết phục và tạo dựng niềm tin với khách hàng.
Làm thế nào để trở thành Kỹ sư bán dẫn?
Để gia nhập ngành bán dẫn, bạn cần chuẩn bị cả kiến thức nền tảng lẫn kỹ năng thực tế:
- Học vấn: Tốt nghiệp Cử nhân ngành Kỹ thuật Điện – Điện tử, Vật liệu, Vật lý Ứng dụng, Kỹ thuật Máy tính hoặc các lĩnh vực liên quan. Một số vị trí yêu cầu Thạc sĩ hoặc Tiến sĩ.
- Kỹ năng: Thành thạo thiết kế mạch, lập trình, phân tích dữ liệu, quy trình sản xuất, và xử lý sự cố.
- Theo kịp xu hướng: Luôn cập nhật về thu nhỏ chip, thiết kế phức tạp, và công nghệ chế tạo mới.
- Tư duy học hỏi liên tục: Sẵn sàng thích nghi và phát triển cùng công nghệ tiên tiến.
Chương trình đào tạo kỹ sư bán dẫn tại Trường Đại học Thái Bình Dương
Tại Trường Đại học Thái Bình Dương, chương trình học Công nghệ bán dẫn được thiết kế đặc biệt, tập trung vào:
- Kiến thức chuyên sâu: Tích hợp lý thuyết và thực hành, giúp sinh viên nắm vững các công nghệ chế tạo chip và quy trình sản xuất linh kiện điện tử.
- Ứng dụng thực tiễn: Kết hợp các dự án nghiên cứu và thực tập tại doanh nghiệp, tạo cơ hội tiếp cận với những công nghệ hiện đại nhất ngay khi còn ngồi trên ghế giảng đường.
Không chỉ dừng lại ở chất lượng đào tạo, Trường Đại học Thái Bình Dương còn tạo nên sự khác biệt với các cơ hội phát triển vượt bậc cho sinh viên với cơ hội du học miễn phí tại Đài Loan với chương trình 2+2, 3+1 với các trường công nghệ hàng đầu Đài Loan như Đại học KHKT Minh Tân, Đại học KHKT Côn Sơn, Đại học Long Hoa…
Sau khi tốt nghiệp, kỹ sư ngành Công nghệ bán dẫn có thể làm việc ở các vị trí:
- Nghiên cứu viên: Làm việc tại các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp R&D trong công nghệ bán dẫn…
- Kỹ sư thiết kế điện tử và bán dẫn: Thiết kế vi mạch tích hợp (IC), bao gồm vi xử lý, ASIC, và hệ thống kỹ thuật số.
- Kỹ sư sản xuất và quy trình: Phụ trách quy trình sản xuất và đóng gói, giám sát thiết bị và tối ưu hóa hiệu suất.
- Kỹ sư kiểm tra và chất lượng: Kiểm tra, đánh giá, và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
- Kỹ sư phân tích và mô phỏng: Phân tích dữ liệu kỹ thuật và mô phỏng thiết kế vi mạch.
- Kỹ sư ứng dụng bán dẫn: Hỗ trợ triển khai sản phẩm bán dẫn theo nhu cầu khách hàng.
- Chuyên gia về vật liệu bán dẫn: Nghiên cứu và phát triển vật liệu mới, nâng cao hiệu suất sản phẩm.
Sinh viên chuyên ngành Công nghệ bán dẫn Trường Đại học Thái Bình Dương có cơ hội tham gia vào chương trình Học bổng INTENSE – Du học miễn phí tại Đài Loan:
- Học phí 0 đồng: Sinh viên được tài trợ toàn bộ chi phí học tập trong 2 năm tại Đài Loan.
- Hỗ trợ sinh hoạt phí: Tài trợ 10,000 Đài tệ/tháng (khoảng 8 triệu VNĐ) trong ít nhất 10 tháng đầu tiên.
- Làm thêm thu nhập cao: Sinh viên có thể làm việc 20 giờ/tuần với mức thu nhập trung bình từ 11-22 triệu VNĐ/tháng, mở rộng tài chính trong quá trình học.
- Việc làm đảm bảo: Sau khi tốt nghiệp, sinh viên được làm việc tại các doanh nghiệp lớn tại Đài Loan với thu nhập từ 28-30 triệu VNĐ/tháng.
Ngành Công nghệ Bán dẫn là một tấm vé đưa bạn bước vào thế giới công nghệ hiện đại, nơi cơ hội nghề nghiệp không giới hạn. Trường Đại học Thái Bình Dương chính là nơi bắt đầu hành trình ấy, với những lợi ích vượt trội và cam kết đồng hành cùng sinh viên trong suốt chặng đường chinh phục đỉnh cao sự nghiệp.
Bài và Ảnh/P.TSTT