Báo cáo “Việc làm trong Tương lai” năm 2025 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) mang đến một phân tích chuyên sâu về các xu hướng định hình thị trường lao động toàn cầu trong giai đoạn 2025-2030. Dựa trên khảo sát hơn 1.000 nhà tuyển dụng từ 22 ngành công nghiệp trên 55 nền kinh tế, đại diện cho hơn 14 triệu nhân viên, báo cáo đã chỉ ra những tác động mạnh mẽ của công nghệ, chuyển đổi xanh, bất ổn kinh tế, phân mảnh địa kinh tế và dịch chuyển nhân khẩu học đến việc làm và kỹ năng.
Báo cáo dự báo rằng cơ cấu việc làm sẽ có sự thay đổi đáng kể, ảnh hưởng đến 22% số việc làm hiện tại, với mức tăng trưởng ròng dự kiến là 78 triệu việc làm (chiếm 7% tổng số việc làm hiện tại). Tại Việt Nam, hơn 60% doanh nghiệp thừa nhận gặp khó khăn trong việc thích ứng với các xu hướng này, chủ yếu do khoảng cách về kỹ năng trên thị trường lao động.
1. Các Động lực chính thúc đẩy chuyển đổi
Thị trường lao động đang được định hình lại bởi năm xu hướng vĩ mô chính, tác động sâu sắc đến các mô hình kinh doanh.
- Thay đổi Công nghệ: Đây được xem là động lực mạnh mẽ nhất. 86% nhà tuyển dụng tin rằng Trí tuệ nhân tạo (AI) và xử lý thông tin sẽ có tác động lớn nhất, theo sau là robot và tự động hóa (58%). Việc mở rộng khả năng tiếp cận kỹ thuật số cũng được 60% nhà tuyển dụng kỳ vọng sẽ chuyển đổi doanh nghiệp của họ nhiều hơn bất kỳ xu hướng nào khác. Công nghệ không chỉ tạo ra các vai trò mới như chuyên gia AI mà còn làm suy giảm các công việc văn phòng truyền thống.
- Bất ổn Kinh tế: Chi phí sinh hoạt tăng và lạm phát (50%) cùng với tăng trưởng kinh tế chậm (42%) là những mối lo ngại hàng đầu. Áp lực lạm phát đặc biệt dai dẳng ở các nước thu nhập thấp, vốn chịu ảnh hưởng nặng nề từ giá lương thực tăng cao do biến đổi khí hậu và căng thẳng địa chính trị.
- Phân mảnh Địa kinh tế: Xung đột địa chính trị gia tăng (34%) và các hạn chế thương mại (23%) đang đe dọa chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là ở các nền kinh tế có thu nhập thấp, nơi thực phẩm và năng lượng chiếm tỷ trọng lớn trong chi tiêu.
- Chuyển đổi Xanh: Nỗ lực giảm phát thải carbon (47%) và thích ứng với biến đổi khí hậu (41%) đang thúc đẩy nhu cầu về các vai trò như kỹ sư năng lượng tái tạo và chuyên gia môi trường. Xu hướng này tạo ra nhiều việc làm trong lĩnh vực nông nghiệp bền vững và các ngành công nghiệp xanh.
- Chuyển dịch Nhân khẩu học: Dân số già hóa ở các nước thu nhập cao gây áp lực lên lực lượng lao động, trong khi các nền kinh tế thu nhập thấp có thể hưởng lợi từ “lợi thế nhân khẩu học”. Xu hướng này thúc đẩy tăng trưởng việc làm trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe và giáo dục.
2. Triển vọng Nghề nghiệp: Tăng trưởng và Suy giảm
Thị trường lao động sẽ chứng kiến sự biến động lớn với sự trỗi dậy của các ngành nghề mới và sự suy giảm của các công việc truyền thống.
Những việc làm có mức tăng trưởng nhanh nhất
Công nghệ và chuyển đổi xanh là động lực chính cho sự tăng trưởng này.
- Chuyên gia Dữ liệu lớn: Tăng trưởng hơn 100%.
- Kỹ sư Fintech: Tăng trưởng trên 90%.
- Chuyên gia AI và Học máy: Tăng trưởng trên 80%.
- Công nhân nông nghiệp và tài xế xe tải: Đây là những ngành có mức tăng trưởng mạnh nhất về số lượng tuyệt đối, với gần 50 triệu việc làm mới trong nông nghiệp và gần 10 triệu trong vận tải, chủ yếu do nhu cầu về chuỗi cung ứng bền vững và chuyển đổi xanh.
Những việc làm có mức suy giảm nhanh nhất
Sự tự động hóa và kỹ thuật số là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm của các công việc có tính chất lặp đi lặp lại.
- Nhân viên bưu điện và giao dịch viên ngân hàng: Suy giảm hơn 30%.
- Nhân viên nhập dữ liệu: Suy giảm hơn 20%.
- Nhân viên thu ngân và bán vé: Suy giảm mạnh nhất về số lượng tuyệt đối, với hơn 13 triệu việc làm bị mất đi.
3. Các Kỹ năng Trọng yếu cho Tương lai
Khi tự động hóa thay thế các công việc thể chất và các tác vụ lặp lại, các kỹ năng nhận thức và xã hội trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Người lao động cần liên tục học hỏi để nâng cao kỹ năng và duy trì khả năng cạnh tranh.
Bốn nhóm kỹ năng cốt lõi được nhà tuyển dụng đánh giá cao nhất bao gồm:
- Tư duy Sáng tạo (Creative Thinking): Được hơn 80% nhà tuyển dụng đánh giá cao, đây là kỹ năng cần thiết để thích ứng với những thay đổi liên tục.
- Tư duy Phân tích (Analytical Thinking): Hơn 70% nhà tuyển dụng cho rằng đây là kỹ năng quan trọng để phân tích thông tin và đưa ra quyết định hợp lý.
- Kiến thức về AI và Dữ liệu lớn: Kỹ năng này giúp các tổ chức khai thác hiệu quả sức mạnh của công nghệ số.
- Lãnh đạo và Ảnh hưởng Xã hội: Khả năng dẫn dắt, truyền cảm hứng và thích ứng trong bối cảnh bất ổn là yếu tố quan trọng để duy trì sự cạnh tranh.
Ngoài ra, các kỹ năng mềm như ham học hỏi và tư duy hệ thống cũng ngày càng được củng cố tầm quan trọng.
4. Chiến lược Nhân sự: Vượt qua Thách thức và Phát triển Nhân tài
Các doanh nghiệp đang đối mặt với nhiều rào cản trong quá trình chuyển đổi, trong đó khoảng cách kỹ năng là trở ngại lớn nhất (63% nhà tuyển dụng), tiếp theo là văn hóa tổ chức ngại thay đổi (46%) và các quy định pháp lý thiếu linh hoạt (39%).
Để đối phó, các doanh nghiệp đang tập trung vào các chiến lược nhân sự sau:
- Nâng cao và Đào tạo lại Kỹ năng: 85% nhà tuyển dụng dự định áp dụng chiến lược này để phát triển lực lượng lao động hiện có.
- Tự động hóa Quy trình: 73% doanh nghiệp có kế hoạch đẩy nhanh tự động hóa các nhiệm vụ.
- Tuyển dụng Nhân tài Mới: 70% tổ chức sẽ tuyển dụng nhân viên có các kỹ năng mới nổi.
Đáng chú ý, có sự khác biệt trong quan điểm giữa nhà tuyển dụng và nhân viên. Trong khi doanh nghiệp ưu tiên hỗ trợ sức khỏe tinh thần và đào tạo kỹ năng, nhân viên lại coi trọng hơn các chính sách về giờ làm việc, tăng ca và mức lương cạnh tranh.
Trường Đại học Thái Bình Dương: Đón đầu Xu hướng và Đào tạo Nguồn nhân lực Tương lai
Trong bối cảnh thị trường lao động thay đổi nhanh chóng, vai trò của các cơ sở giáo dục đại học trở nên vô cùng quan trọng trong việc trang bị cho thế hệ trẻ những kiến thức và kỹ năng cần thiết. Hiểu rõ tầm quan trọng của các kỹ năng nghề nghiệp đối với một sinh viên, Trường Đại học Thái Bình Dương đã tích hợp các năng lực cốt lõi vào chương trình giảng dạy của mình:
- Tập trung vào Công nghệ và Dữ liệu: Các ngành học như Công nghệ thông tin, Trí tuệ Nhân tạo được nhà trường chú trọng phát triển, trực tiếp đáp ứng nhu cầu về chuyên gia AI, kỹ sư phần mềm và nhà phân tích dữ liệu – những ngành nghề có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất.
- Phát triển Kỹ năng Mềm Toàn diện: TBD không chỉ đào tạo kiến thức chuyên môn mà còn đặc biệt nhấn mạnh việc rèn luyện tư duy phản biện, kỹ năng sáng tạo, giao tiếp và làm việc nhóm. Các hoạt động ngoại khóa, dự án thực tế và mô hình học tập dựa trên vấn đề (problem-based learning) được triển khai nhằm giúp sinh viên phát triển toàn diện.
- Gắn kết Doanh nghiệp và Thực tiễn: Nhà trường xây dựng mạng lưới hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp, tạo cơ hội cho sinh viên thực tập và làm việc trong môi trường chuyên nghiệp ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Điều này giúp thu hẹp khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn, đảm bảo sinh viên tốt nghiệp có thể nhanh chóng thích ứng với công việc.
Bằng cách định hướng chiến lược đào tạo theo sát các xu hướng của thị trường lao động toàn cầu, Trường Đại học Thái Bình Dương đang góp phần quan trọng vào việc xây dựng một lực lượng lao động chất lượng cao, sẵn sàng đối mặt và tận dụng các cơ hội trong kỷ nguyên số.
Tin & Ảnh/P.TSTT